BALAMİRZƏ MƏMMƏDLİ
Bakı Dövlət Universitetinin doktorantı
HEYDƏR ƏLİYEVİN İKİNCİ PREZİDENTLİYİ DÖVRÜNDƏ
AZƏRBAYCAN-ABŞ MÜNASİBƏTLƏRİ VƏTƏN TARİXŞÜNASLIĞINDA
DOI: https://doi.org/10.36719/2708-065X/105/63-73
XX əsr ilə XXI əsrin ayrıcında gənc Azərbaycan Respublikasının dünyanın yeganə fövqəldövləti və qlobal miqyasda nəhəng güc mərkəzi ABŞ ilə münasibətləri Ulu Öndər Heydər Əliyevin ikinci prezidentliyi dövrünə təsadüf edir. Bu mühüm periodda nəinki ABŞ ilə münasibətlərdə, bütövlükdə müstəqil Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətində nəzərəçarpacaq müsbət dəyişikliklər baş vermişdir. Əgər Azərbaycanın öz müstəqilliyini əldə etdiyi ilk illərdə Azərbaycan-ABŞ münasibətləri daha çox anlaşılmaz və mürəkkəb xarakter kəsb edirdisə [25, s.64], müdrik və uzaqgörən dövlət xadimi Heydər Əliyevin Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra ikitərəfli əlaqələr müsbət tendensiya üzrə əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdirilməyə başlanılmış və iki ölkə arasında münasibətlər strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə qədər yüksəlmişdir. Xüsusilə, bütün dünyanı lərzəyə salan 2001-ci ilin 11 sentyabr hadisəsindən sonra ABŞ-ın rəhbərliyi ilə başlanan antiterror kampaniyasına Azərbaycanın dərhal qoşularaq ABŞ-ı dəstəkləməsi qarşılıqlı əlaqələrə böyük təsir göstərdi. Vətən tarixşünaslığında Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin bəhs olunan periodu (1998-2003-cü illər) çoxsaylı tədqiqatçıların əsərlərində geniş şəkildə öz əksini tapmışdır. Məqalədə sözügedən problemin Vətən tarixşünaslığı üzrə tədqiqat əsərlərinin müqayisəli təhlili və ümumiləşdirmələr əsasında Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin 5 ili tədqiq edilir.
Açar sözlər: Azərbaycan Respublikası, ABŞ, Heydər Əliyev, Corc Buş (kiçik), xarici siyasət, beynəlxalq münasibətlər, antiterror kampaniyası, Vətən tarixşünaslığı.