KÖNÜL QASIMOVA
Azərbaycan Respublikası Prezidenti Yanında
Dövlət İdarəçilik Akademiyasının doktorantı
TÜRKİYƏ VƏ AZƏRBAYCANIN CƏNUBİ QAFQAZDA
REGİONAL TƏHLÜKƏSİZLİK SİYASƏTİNDƏ ENERJİ AMİLİ
DOI: https://doi.org/10.36719/2708-065X/108/128-133
Cənubi Qafqazda regional təhlükəsizliyə təsir edən əsas amil 2020-ci ilin payızında Azərbaycan və Ermənistan arasında hərbi əməliyyatların aktiv hala gəlməsi ilə yenidən beynəlxalq aləmin gündəminə gəlmişdir. Bu hadisələr regionda qüvvələr balansını dəyişdi. Türkiyə tərəfinin siyasi və hərbi dəstəyinə arxalanan Azərbaycanın öz tarixi torpaqlarının qaytarması ilə nəticələndi. 2020-ci ilin payızında baş verən hadisələr Ermənistana mənfi təsir göstərərək daxili siyasi mübarizəni gücləndirdi. Türkiyə öz mövqeyini regionda gücləndirdi. Ankaranın bölgədəki siyasətçiləri geosiyasi problemləri həll etmək və Cənubi Qafqaz ölkələrində iqtisadi maraqlarını təşviq etməklə yanaşı, Azərbaycana təsirini artırmaq da daxil olmaqla, enerji mövcudluğunu genişləndirmək məqsədi daşıyırdı. “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsinin həyata keçirilməsi Türkiyəni Cənubi Qafqazda enerji sektorunda əsas “oyunçu”ya çevirmişdir. Ankara Avropaya qaz tədarükünə təsir etmək imkanı qazandı, eyni zamanda Azərbaycanın qaz axınının “açarını” öz əlinə almış olurdu. Bununla da gələcəkdə Türkiyə Xəzərin şərq sahillərindəki karbohidrogen ehtiyatlarına, xüsusən də Türkmənistan qazına çıxış əldə etmək istəyirdi. Ümumiyyətlə, Türkiyənin Cənubi Qafqazda sülh və sabitlik yaratmaq siyasəti enerji dəhlizinin şərq-qərb istiqamətində inkişafına öz təsirini göstərmişdi. Buna üçlü Türkiyə-Azərbaycan-Gürcüstan birliyi Ankaranın bu siyasətinə müəyyən dərəcədə kömək etdi. Bu, Ankaraya Cənubi Qafqazda mövcudluğunu əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirməyə, Azərbaycan və Gürcüstanın siyasi və iqtisadi inkişafına təsir göstərməyə imkan verdi. Bununla da Ankaranın siyasəti regional təhlükəsizliyə mənfi təsir göstərərək, regiondankənar aktorlar arasında Cənubi Qafqazda təsir rəqabətini artırdı.
Açar sözlər: Cənubi Qafqaz, Rusiya, Türkiyə, boru kəmərləri, Azərbaycan, Ermənistan.