ƏLİ BABAZADƏ
Bakı Dövlət Universiteti,
Azərbaycan tarixi (təbiət fakültələri üzrə) kafedrasının doktorantı
ORCID: 0009-0007-6072-8780
İRƏVAN XANLIĞI VƏ
RUS İŞĞALI DÖVRÜNDƏ İRƏVAN BÖLGƏSİNİN ETNİK-DİNİ TƏRKİBİ
DOI: https://doi.org/10.36719/2708-065X/109/48-52
Bəhs olunan məqalədə İrəvan xanlığı və rus işğalı dövründə İrəvan bölgəsinin etnik-dini tərkibi araşdırılmışdır. Araşdırmalar gösrtərir ki, İrəvan bölgəsi Azərbaycanın qədim tarixi bölgələrindən biri olmuşdur. XIX əsrin əvvəlində baş vermiş Rusiya işğallarına qədər İrəvan xanlığı əhalisinin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan türkləri idi. Bunu istər Azərbaycan Səfəvilər dövrü, istər Osmanlı işğallarından sonra tərtib edilmiş müfəssəl dəftərlər, eləcə də xanlıq dövrünün və Rusiya işğalı dövrünün mənbələri aydın şəkildə sübut edir. Mənbələr həm də onu aydın şəkildə göstərir ki, Rusiya işğalının gedişində türk-müsəlman əhalisi məcburiyyət ucbatından bölgəni tərk etməyə məcbur qalsa da, İrəvan xanlığının əhalisinin 78%-ni tatarlar (Azərbaycanlılar-Ə.B) təşkil etmişdir. İşğal dövrü və işğaldan sonrakı ilk illərdə bölgəyə çoxsaylı erməni əhali köçürülsə də, bu nisbət 20%-dən yuxarı olmamışdır.
Açar sözlər: Azərbaycan, İrəvan, xanlıq, əhali, etnik-dini tərkib, işğal.