XATİRƏ MEHDİYEVA
Bakı Dövlət Universitetinin
Diplomatiya və müasir inteqrasiya prosesləri kafedrası, s.e.f.d.
ORCID 0000-0002-5302-0385
AZƏRBAYCANIN GEOSİYASƏTİ:
ENERJİ DİPLOMATİYASINDAN STRATEJİ TƏRƏFDAŞLIQLARA
DOI: https://doi.org/10.36719/2708-065X/110/151-160
Bu məqalədə Azərbaycanın geosiyasi mövqeyi və enerji diplomatiyasının qarşılıqlı təsiri təhlil edilmişdir. Azərbaycan Avropa və Asiya arasında strateji yerləşməsi və zəngin enerji resursları sayəsində regional və qlobal enerji bazarında mühüm aktora çevrilmişdir. Enerji siyasəti ölkənin xarici siyasətinin əsas komponenti kimi strateji tərəfdaşlıqların qurulması və möhkəmləndirilməsində həlledici rol oynayır. Məqalədə Bakı-Tbilisi-Ceyhan, TANAP və digər enerji layihələri, enerji marşrutlarının şaxələndirilməsi siyasəti, həmçinin “yaşıl enerji” və karbonsuz iqtisadiyyata keçid istiqamətində Azərbaycanın təşəbbüsləri vurğulanmışdır. Strateji tərəfdaşlıqlar çərçivəsində Türkiyə, Avropa İttifaqı, ABŞ, İsrail, Birləşmiş Krallıq və Çinlə enerji və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq əsas mövzudur. Eyni zamanda, regionda Rusiya və İranla münasibətlərin enerji aspektləri, Ermənistanla sülh prosesləri və Zəngəzur dəhlizinin rolu, Orta Asiya qazının tranziti və Azərbaycanın beynəlxalq enerji bazarında dayanıqlı mövqeyinin qorunması məsələləri araşdırılmışdır. Məqalədə geosiyasi risklər, o cümlədən münaqişə zonaları, enerji təhlükəsizliyi və kiber təhdidlər, eləcə də iqlim dəyişikliyi və “yaşıl enerji” keçidi kimi çağırışlar da təhlil olunmuşdur. Nəticədə, Azərbaycan enerji diplomatiyası və geosiyasi strategiyalarının qarşılıqlı əlaqəsi sayəsində Cənubi Qafqazda və Avrasiya məkanında güc mərkəzinə çevrilmə potensialına malik olduğu vurğulanır. Bu, ölkənin regional sabitlikdə və qlobal enerji bazarında dayanıqlı rolunun təmin edilməsində əsas amil kimi qiymətləndirilir.
Açar sözlər: geosiyasət, enerji diplomatiyası. strateji tərəfdaşlıqlar, enerji resursları. cənub qaz dəhlizi, yaşıl enerj, regional inteqrasiya, enerji təhlükəsizliy, enerji tranziti, iqlim dəyişikliyi.