ZƏHRA İSLAMOVA
tarix üzrə fəlsəfə doktoru,
Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi
ŞİRVANŞAHLAR DÖVRÜNDƏ SÜNNİLİK MƏZHƏBİNİN
REGİONDA YAYILMASI VƏ DİNİ İNSTİTUTLARIN FORMALAŞMASI
DOI: https://doi.org/10.36719/2708-065X/110/44-48
Şirvanşahlar dövründə (IX–XVI əsrlər) Azərbaycanın şimal-şərqində yerləşən Şirvan bölgəsində İslamın Sünni təmayüllərinin yayılması və bu prosesin nəticəsində formalaşan dini institutların siyasi, ideoloji və sosial-iqtisadi funksiyalarının təhlil olunması mühüm aktuallıq kəsb edir. Sünni, xüsusilə Hənəfi məzhəbinin dövlətin rəsmi ideologiyasına çevrilməsi və bu çərçivədə sufi təriqətlərin (Qadiriyyə, Nəqşibəndiyyə) rolu vurğulanır. Məqalədə Evliya Çələbinin müşahidələrinə və digər tarixşünaslıq mənbələrinə əsaslanaraq məscidlər, mədrəsələr, təkkələr, qazılıq sistemi və vəqf mülkiyyətinin dini həyatdakı və idarəçilikdəki əhəmiyyəti geniş şəkildə araşdırılır. Araşdırmanın nəticəsi olaraq, Şirvanda İslamın yalnız mənəvi deyil, eyni zamanda inzibati və iqtisadi bir struktur olaraq təşəkkül tapdığı sübut olunur.
Açar sözlər: Şirvanşahlar, Sünni məzhəbi, Hənəfi fiqhi, dini institutlar, vəqf, qazılıq sistemi, Nəqşibəndiyyə, Qadiriyyə, Evliya Çələbi, Şirvan bölgəsi.